حضرت امام خمینی در روز بیستم جمادى الثانى 1320 هجرى قمرى مطابق با در شهرستان خمین از توابع استان مرکزى ایران در خانواده اى اهل علم و هجرت و جهاد و در خاندانى از سلاله زهراى اطهر سلام الله علیها به دنیا آمد.
پدر بزرگوارش از معاصرین مرحوم آیت الله العظمى میرزاى شیرازى، ملجاء مردم و‌هادى آنان در امور دینى بود. در حالی که بیش از 5 ماه از ولادت روح الله نمى گذشت، طاغوتیان و خوانین تحت حمایت عمال حکومت وقت نداى حق طلبى پدر را که در برابر زورگوئی‌هایشان به مقاومت بر خاسته بود، با گلوله پاسخ گفتند و در مسیر خمین به اراک وى را به شهادت رساندند.
امام خمینى از اوان کودکى با رنج یتیمى آشنا و با مفهوم شهادت روبرو گردید. وى دوران کودکى و نوجوانى را تحت سرپرستى مادر مومنه اش از نوادگان مرحوم آیت الله خوانسارىو عمه مکرمه اش (صاحبه خانم) که بانویى شجاع و حقجو بود سپرى کرد، اما در سن 15 سالگى از نعمت وجود آن دو عزیز نیز محروم گردید.
هجرت به قم: اندکى پس از هجرت آیت الله العظمى حاج شیخ عبد الکریم حایرى یزدى رحمه الله علیه (نوروز 1300 هجرى شمسى, مطابق با رجب المرجب 1340 هجرى قمرى)، امام خمینى نیز رهسپار حوزه علمیه قم گردید و به سرعت مراحل تحصیلات تکمیلى علوم حوزوى را نزد اساتید حوزه قم طى کرد. که مى توان از فرا گرفتن تتمه مباحث کتاب مطول (در علم معانى و بیان) نزد مرحوم آقا میرزا محمد على ادیب تهرانى و تکمیل دروس سطح نزد مرحوم آیت الله سید محمد تقى خوانسارى، و بیشتر نزد مرحوم آیت الله سید على یثربى کاشانى و دروس فقه و اصول نزد زعیم حوزه قم آیت الله العظمى حاج شیخ عبدالکریم حایرى یزدى رضوان الله علیهم نام برد.
حضرت امام طى سالهاى طولانى در حوزه علمیه قم به تدریس چندین دوره فقه، اصول، فلسفه و عرفان و اخلاق اسلامى در فیضیه، مسجد اعظم، مسجد محمدیه، مدرسه حاج ملاصادق، مسجد سلماسى، و... همت گماشت و در حوزه علمیه نجف نیز قریب 14 سال در مسجد شیخ اعظم انصارى (ره) معارف اهل بیت و فقه را در عالیترین سطوح تدریس نمود و در نجف بود که براى نخستین بار مبانى نظرى حکومت اسلامى را در سلسله درسهاى ولایت فقیه بازگو نمود.
در سنگر مبارزه و قیام
مبارزات امام از آغاز نوجوانى آغاز و سیر تکاملى آن به موازات تکامل ابعاد روحى و علمى ایشان از یکسو و اوضاع و احوال سیاسى و اجتماعى ایران و جوامع اسلامى از سوى دیگر در اشکال مختلف ادامه یافت. در سال 1340 و 41 ماجراى انجمنهاى ایالتى و ولایتى فرصتى پدید آورد تا ایشان در رهبری قیام و روحانیت ایفاى نقش کند و بدین ترتیب قیام سراسرى روحانیت و ملت ایران در 15 خرداد سال 1342 با دو ویژگى برجسته یعنى رهبرى واحد امام خمینى و اسلامى بودن انگیزه‌ها و شعارها و هدفهاى قیام، سرآغازى شد بر فصل نوین مبارزات ملت ایران که بعد‌ها تحت نام انقلاب اسلامى در جهان شناخته و معرفى شد.
امام خمینى در تعقیب هدفهاى ارزشمند خویش در سال 1328 طرح اصلاح اساس ساختار حوزه علمیه را با همکارى آیت الله مرتضى حایرى تهیه کرد و به آیت الله بروجردى (ره) پیشنهاد داد. این طرح از سوى شاگردان امام و طلاب روشن ضمیر حوزه مورد استقبال و حمایت قرار گرفت.
اما رژیم در محاسباتش اشتباه کرده بود. لایحه انجمنهاى ایالتى و ولایتى که به موجب آن شرط مسلمان بودن، سوگند به قرآن کریم و مرد بودن انتخاب کنندگان و کاندیداها تغییر مى یافت در 16 مهر 1341 ه - ش به تصویب کابینه امیر اسد الله علم رسید. آزادى انتخابات زنان پوششى براى مخفى نگه داشتن هدفهاى دیگر بود. حذف و تغییر دو شرط نخست دقیقاً به منظور قانونى کردن حضور عناصر بهایى در مصادره کشور انتخاب شده بود. چنان که قبلا نیز اشاره شد پشتیبانى شاه از رژیم صهیونیستى در توسعه مناسبات ایران و اسرائیل شرط حمایتهاى آمریکا از شاه بود. نفوذ پیروان مسلک استعمارى بهائیت در قواى سه گانه ایران این شرط را تحقق مى بخشید. امام خمینى به همراه علماى بزرگ قم و تهران به محض انتشار خبر تصویب لایحه مزبور پس از تبادل نظر دست به اعتراضات همه جانبه زدند.
نقش حضرت امام در روشن ساختن اهداف واقعى رژیم شاه و گوشزد کردن رسالت خطیر علما و حوزه‌هاى علمیه در این شرایط بسیار موثر وکارساز بود. تلگراف ها و نامه ها سرگشاده اعتراض آمیز علما به شاه و اسد الله علم موجى از حمایت را در اقشار مختلف مردم برانگیخت. لحن تلگراف هاى امام خمینى به شاه و نخست وزیر تند و هشدار دهنده بود. در یکى از این تلگراف‌ها آمده بود:
(این جانب مجددا به شما نصیحت مى کنم که به اطاعت خداوند متعال و قانون اساسى گردن نهید واز عواقب وخیمه تخلف از قرآن و احکام علماى ملت و زعماى مسلمین و تخلف از قانون اساس بترسید وعمدا و بدون موجب مملکت را به خطر نیندازید و الا علماى اسلام درباره شما از اظهار عقیده خوددارى نخواهند کرد."
بدین ترتیب ماجراى انجمنهاى ایالتى و ولایتى تجربه اى پیروز و گرانقدر براى ملت ایران بویژه از آن جهت بود که طى آن ویژگی هاى شخصیتى را شناختند که از هر جهت براى رهبرى امت اسلام شایسته بود. باو جود شکست شاه در ماجراى انجمن‌ها، فشار آمریکا براى انجام اصلاحات مورد نظر ادامه یافت. شاه در دیماه 1341 هجرى شمسى اصول ششگانه اصلاحات خویش را بر شمرد و خواستار رفراندوم شد. امام خمینى بار دیگر مراجع و علماى قم را به نشست و چاره جویى دوباره فراخواند.
با پیشنهاد امام خمینى عید باستانى نوروز سال 1342 در اعتراض به اقدامات رژیم تحریم شد. در اعلامیه حضرت امام از انقلاب سفید شاه به انقلاب سیاه تعبیر و همسویى شاه با اهداف آمریکا و اسرائیل افشا شده بود. از سوى دیگر, شاه در مورد آمادگى جامعه ایران براى انجام اصلاحات آمریکا به مقامات واشنگتن اطمینان داده بود و نام اصلاحات را انقلاب سفید نهاده بود. مخالفت علما براى وى بسیار گران مىآمد.
امام خمینى در اجتماع مردم، بى پروا از شخص شاه به عنوان عامل اصلى جنایات و همپیمان با اسرائیل یاد مى کرد و مردم را به قیام فرا مى خواند. او در سخنرانى خود در روز دوازده فروردین 1342 شدیدا از سکوت علماى قم و نجف و دیگر بلاد اسلامى در مقابل جنایات تازه رژیم انتقاد کرد و فرمود: امروز سکوت همراهى با دستگاه جبار است حضرت امام روز بعد (13 فروردین 42) اعلامیه معروف خود را تحت عنوان شاه دوستى یعنى غارتگرى منتشر ساخت.
راز تأثیر شگفت پیام امام و کلام امام در روان مخاطبینش که تا مرز جانبازى پیش مى رفت را باید در همین اصالت اندیشه، صلابت راى و صداقت بى شائبه اش با مردم جستجو کرد.
سال 1342 با تحریم مراسم عید نوروز آغاز و با خون مظلومین فیضیه خونرنگ شد. شاه بر انجام اصلاحات مورد نظر آمریکا اصرار مى ورزید و امام خمینى بر آگاه کردن مردم و قیام آنان در برابر دخالتهاى آمریکا و خیانت‌هاى شاه پافشارى داشت. در چهارده فروردین 1342 آیت الله العظمى حکیم از نجف طى تلگراف هایى به علما و مراجع ایران خواستار آن شد که همگى به طور دسته جمعى به نجف هجرت کنند. این پیشنهاد براى حفظ جان علما و کیان حوزه‌ها مطرح شده بود.
حضرت امام بدون اعتنا به این تهدیدها، پاسخ تلگراف آیت الله العظمى حکیم را ارسال نموده و در آن تاکید کرده بود که هجرت دسته جمعى علما و خالى کردن حوزه علمیه قم به مصلحت نیست.
امام خمینى در پیامى(به تایخ 12 / 2 / 1342) به مناسبت چهلم فاجعه فیضیه بر همراهى علما و ملت ایران در رویارویى سران ممالک اسلامى و دول عربى با اسرائیل غاصب تاکید ورزید وپیمانهاى شاه و اسرائیل را محکوم کرد.
تبعید از ترکیه به عراق
مبارزات امام اوج گرفت و رژیم را نسبت به ایشان حساس کرد و سرانجام روز 13 مهرماه 1343 حضرت امام به همراه فرزندشان آیت الله حاج آقا مصطفى از ترکیه به تبعیدگاه دوم، کشور عراق اعزام شدند.
دوران اقامت طولانى و 13 ساله امام خمینى در نجف در شرایطى آغاز شد که هر چند در ظاهر فشارها و محدودیت‌هاى مستقیم در حد ایران و ترکیه وجود نداشت اما مخالفت‌ها و کارشکنی‌ها و زخم زبان ها نه از جبهه دشمن رویارو بلکه از ناحیه روحانى نمایان و دنیا خواهان مخفى شده در لباس دین آنچنان گسترده و آزاردهنده بود که امام با همه صبر و بردبارى معروفش بارها از سختى شرایط مبارزه در این سالها به تلخى تمام یاد کرده است. ولى هیچیک از این مصائب و دشواری‌ها نتوانست او را از مسیرى که آگاهانه انتخاب کرده بود باز دارد.
امام خمینى سلسله درسهاى خارج فقه خویش را با همه مخالفت‌ها و کارشکنی‌هاى عناصر مغرض در آبان 1344 در مسجد شیخ انصارى (ره) نجف آغاز کرد که تا زمان هجرت از عراق به پاریس ادامه داشت. حوزه درسى ایشان به عنوان یکى از برجسته ترین حوزه‌هاى درسى نجف از لحاظ کیفیت و کمیت شاگردان شناخته شد.
امام خمینى از بدو ورود به نجف با ارسال نامه‌ها و پیکهایى به ایران، ارتباط خویش را با مبارزین حفظ نموده و آنان را در هر مناسبتى به پایدارى در پیگیرى اهداف قیام 15 خرداد فرا مى خواند.
امام خمینى در تمام دوران پس از تبعید، علیرغم دشواریهاى پدید آمده، هیچگاه دست از مبارزه نکشید وبا سخنرانی‌ها و پیام هاى خویش امید به پیروزى را در دلها زنده نگاه مى داشت.
امام خمینى در گفتگویى با نماینده سازمان الفتح فلسطین در 19 مهر 1347 دیدگاههاى خویش را درباره مسائل جهان اسلام و جهاد ملت فلسطین تشریح کرد و در همین مصاحبه بر وجوب اختصاص بخشى از وجوه شرعى زکات به مجاهدان فلسطینى فتوا داد.
اوایل سال 1348 اختلافات بین رژیم شاه و حزب بعث عراق بر سر مرز آبى دو کشور شدت گرفت. رژیم عراق جمع زیادى از ایرانیان مقیم این کشور را در بدترین شرایط اخراج کرد. حزب بعث بسیار کوشید تا از دشمنى امام خمینى با رژیم ایران در آن شرایط بهره گیرد.
چهار سال تدریس، تلاش و روشنگرى امام خمینى توانسته بود تا حدودى فضاى حوزه نجف را دگرگون سازد. اینک در سال 1348 علاوه بر مبارزین بیشمار داخل کشور مخاطبین زیادى در عراق، لبنان و دیگر بلاد اسلامى بودند که نهضت امام خمینى را الگوى خویش مى دانستند.
استمرار مبارزه (1350 1356)
نیمه دوم سال 1350 اختلافات رژیم بعثى عراق و شاه بالا گرفت و به اخراج و آواره شدن بسیارى از ایرانیان مقیم عراق انجامید. امام خمینى طى تلگرافى به رئیس جمهور عراق شدیدا اقدامات این رژیم را محکوم نمود. حضرت امام در اعتراض به شرایط پیش آمده تصمیم به خروج از عراق گرفت اما حکام بغداد با آگاهى از پیامدهاى هجرت امام در آن شرایط اجازه خروج ندادند سال 1354 در سالگرد قیام 15 خرداد، مدرسه فیضیه قم بار دیگر شاهد قیام طلاب انقلابى بود. فریادهاى درود بر خمینى ومرگ بر سلسله پهلوى به مدت دو روز ادامه داشت پیش از این سازمانهاى چریکى متلاشى شده وشخصیت‌هاى مذهى و سیاسى مبارز گرفتار زندانهاى رژیم بودند.
شاه در ادامه سیاست‌هاى مذهب ستیز خود در اسفند 1354 وقیحانه تاریخ رسمى کشور را از مبداء هجرت پیامبر اسلام به مبداء سلطنت شاهان هخامنشى تغییر داد. امام خمینى در واکنیشى سخت، فتوا به حرمت استفاده از تاریخ بى پایه شاهنشاهى داد. تحریم استفاده از این مبداء موهوم تاریخى همانند تحریم حزب رستاخیز از سوى مردم ایران استقبال شد و هر دو مورد افتضاحى براى رژیم شاه شده و رژیم در سال 1357 ناگزیر از عقب نشینى و لغو تاریخ شاهنشاهى شد.
اوجگیرى انقلاب اسلامى د ر سال 1356 و قیام مردم
امام خمینى که به دقت تحولات جارى جهان و ایران را زیر نظر داشت از فرصت به دست آمده نهایت بهره بردارى را کرد. او در مرداد 1356 طى پیامى اعلام کرد: اکنون به واسطه اوضاع داخلى و خارجى و انعکاس جنایات رژیم در مجامع و مطبوعات خارجى فرصتى است که باید مجامع علمى و فرهنگى و رجال وطنخواه و دانشجویان خارج و داخل و انجمنهاى اسلامى در هر جایى درنگ از آن استفاده کنند و بى پرده بپا خیزند.
شهادت آیت الله حاج آقا مصطفى خمینى در اول آبان 1356 و مراسم پر شکوهى که در ایران برگزار شد نقطه آغازى بر خیزش دوباره حوزه‌هاى علمیه و قیام جامعه مذهبى ایران بود. امام خمینى در همان زمان به گونه اى شگفت این واقعه را از الطاف خفیه الهى نامیده بود. رژیم شاه با درج مقاله اى توهین آمیز علیه امام در روزنامه اطلاعات انتقام گرفت. اعتراض به این مقاله، به قیام 19 دى ماه قم در سال 56 منجر شد که طى آن جمعى از طلاب انقلابى به خاک و خون کشیده شدند. شاه علیرغم دست زدن به کشتارهاى جمعى نتوانست شعله‌هاى افروخته شده را خاموش کند. او بسیج نطامى و جهاد مسلحانه عمومى را بعنوان تنها راه باقیمانده در شرایط دست زدن آمریکا به کودتاى نظامى ارزیابى مى کرد.
هجرت از عراق به پاریس
در دیدار وزراى خارجه ایران و عراق در نیویورک تصمیم به اخراج امام خمینى از عراق گرفته شد. روز دوم مهر 1357 منزل امام در نجف بوسیله قواى بعثى محاصره گردیدانعکاس این خبر با خشم گسترده مسلمانان در ایران، عراق و دیگر کشورها مواجه شد.
روز 12 مهر، امام خمینى نجف را به قصد مرز کویت ترک گفت. دولت کویت با اشاره رژیم ایران از ورود امام به این کشور جلوگیرى کرد. قبلا صحبت از هجرت امام به لبنان و یا سوریه بود اما ایشان پس از مشورت با فرزندشان (حجت الاسلام حاج سید احمد خمینى) تصمیم به هجرت به پاریس گرفت. در روز 14 مهر ایشان وارد پاریس شدند. و دو روز بعد در منزل یکى از ایرانیان در نوفل لوشاتو (حومه پاریس) مستقر شدند. مامورین کاخ الیزه نظر رئیس جمهور فرانسه را مبنى بر اجتناب از هرگونه فعالیت سیاسى به امام ابلاغ کردند. ایشان نیز در واکنشى تند تصریح کرده بود که اینگونه محدودیتها خلاف ادعاى دمکراسى است و اگر او ناگزیر شود تا از این فرودگاه به آن فرودگاه و از این کشور به آن کشور برود باز دست از هدفهایش نخواهد کشید. امام خمینى در دیماه 57 شوراى انقلاب را تشکیل داد. شاه نیز پس از تشکیل شوراى سلطنت و اخذ راى اعتماد براى کابینه بختیار در روز 26 دیماه از کشور فرار کرد. خبر در شهر تهران و سپس ایران پیچید و مردم در خیابانها به جشن و پایکوبى پرداختند.
بازگشت امام خمینى به ایران پس از 14 سال تبعید
اوایل بهمن 57 خبر تصمیم امام در بازگشت به کشور منتشر شد. هر کس که مى شنید اشک شوق فرو مى ریخت. مردم 14 سال انتظار کشیده بودند. اما در عین حال مردم و دوستان امام نگران جان ایشان بودند چرا که هنوز دولت دست نشانده شاه سر پا و حکومت نظامى بر قرار بود. اما امام خمینى تصمیم خویش را گرفته و طى پیامهایى به مردم ایران گفته بود مى خواهد در این روزها سرنوشت ساز و خطیر در کنار مردمش باشد. دولت بختیار با هماهنگى ژنرال‌هایزر فرودگاههاى کشور را به روى پروازهاى خارجى بست.
دولت بختیار پس از چند روز تاب مقاومت نیاورد و ناگزیر از پذیرفتن خواست ملت شد. سرانجام امام خمینى بامداد 12 بهمن 1357 پس از 14 سال دورى از وطن وارد کشور شد. استقبال بى سابقه مردم ایران چنان عظیم و غیر قابل انکار بود که خبرگزاریهاى غربى نیز ناگزیر از اعتراف شده و مستقبلین را 4 تا 6 میلیون نفر برآورد کردند.
رحلت امام خمینى
امام خمینى هدفها و آرمان‌ها و هر آنچه را که مى بایست ابلاغ کند , گفته بود و در عمل نیز تمام هستیش را براى تحقق همان هدفها بکار گرفته بود. اینک در آستانه نیمه خرداد سال 1368 خود را در آماده ملاقات عزیزى مى کرد که تمام عمرش را براى جلب رضاى او صرف کرده بود و قامتش جز در برابر او , در مقابل هیچ قدرتى خم نشده , و چشمانش جز براى او گریه نکرده بود. سروده‌هاى عارفانه اش همه حاکى از درد فراق و بیان عطش لحظه وصال محبوب بود. و اینک این لحظه شکوهمند براى او , و جانکاه و تحمل ناپذیر براى پیروانش , فرا مى رسید. او خود در وصیتنامه اش نوشته است
(با دلى آرام و قلبى مطمئن و روحى شاد و ضمیرى امیدوار به فضل خدا از خدمت خواهران و برادران مرخص و به سوى جایگاه ابدى سفر مى کنم و به دعاى خیر شما احتیاج مبرم دارم و از خداى رحمن و رحیم مى خواهم که عذرم را در کوتاهى خدمت و قصور و تقصیر بپذیرد و از ملت امیدوارم که عذرم را در کوتاهى‌ها و قصور و تقصیرها بپذیرند و با قدرت و تصمیم و اراده به پیش بروند."
ساعت 20 / 22 بعداز ظهر روز شنبه سیزدهم خرداد ماه سال 1368 لحظه وصال بود. قلبى از کار ایستاد که میلیون‌ها قلب را به نور خدا و معنویت احیاء کرده بود. به وسیله دوربین مخفى اى که توسط دوستان امام در بیمارستان نصب شده بود روزهاى بیمارى و جریان عمل و لحظه لقاى حق ضبط شده است. وقتى که گوشه‌هایى از حالات معنوى و آرامش امام در این ایام از تلویزیون پخش شد غوغایى در دلها بر افکند که وصف آن جز با بودن در آن فضا ممکن نیست. لبها دائماً به ذکر خدا در حرکت بود.
در آخرین شب زندگى و در حالى که چند عمل جراحى سخت و طولانى درسن 87 سالگى تحمل کرده بود و در حالیکه چندین سرم به دستهاى مبارکش وصل بود نافله شب مى خواند و قرآن تلاوت مى کرد. در ساعات آخر , طمأنینه و آرامشى ملکوتى داشت و مرتباً شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر اکرم (ص) را زمزمه مى کرد و با چنین حالتى بود که روحش به ملکوت اعلى پرواز کرد. وقتى که خبر رحلت امام منتشر شد، گویى زلزله اى عظیم رخ داده است. بغضها ترکید و سرتاسر ایران و همه کانون‌هایى که در جهان با نام و پیام امام خمینى آشنا بودند یکپارچه گریستند و بر سر و سینه زدند. هیچ قلم و بیانى قادر نیست ابعاد حادثه را و امواج احساسات غیر قابل کنترل مردم را در آن روزها توصیف کند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/6882
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
